Cosa si dice generalmente in “dialetto Bergamasco” in certe particolari situazioni:

Cosa dicono i Bergamaschi dal dottore
1)     Ma fà mal tőt
2)     A ‘m sè facc ső mal
3)     Só őna carèta
4)     A ‘l la pasa la mutua?
5)     Ó perdìt gnà ü dé
6)     So ché a tègn ol pòst
7)     Tőe ző negót
8)     Tègn ső i àrie
9)     Gh’ó ‘l raspì
10)   Bie ‘l lacc có la grapa

Cosa dicono davanti al televisore
11)    Indo él ól telecomando?
12)    Gh’è mai ső negót
13)    L’ó zamò ést
14)    A l’ l’à dicc la televisiù
15)    Tanto ta dórmet
16)    Tőcc i pàter i fenéss in glòria
17)    L’è stàcc lü a copàla
18)    Sanremo al vàrde mia
19)    I parla dóma de balù
20)    I sà piő cósa ‘nventà

Le mogli ai mariti
21)    Cönta mia sö di gioedé
22)    Smètela de töga zö i misüre a töte
23)    Dìghel al tò scèt
24     Sèt in sentùr?
25     Gh’ó mia oia de sbambossade
26     L’è lé denàcc al tò nas
27     Dórma de la tò banda
28     Dàm a trà
29     Fam mia dà fò
30     Fà l’òm

Modi di dire sull’amore
31    Proà la pressiù
32    Fa l’àsen / Fa ‘l bambo
33    Ta öle bé / Ta ma piàset
34    Parlà ‘nsema
35    Stà ‘nsèma a palèta
36    Camporèla
37    ‘Ndà ‘n cà
38    Ferà la spusa
39    Tacà sö ‘l capèl
40    ‘Ndà a fa bèl

Frasi dette in auto al volante
41)     Òcio che ‘l treèrsa
42)    Per fórsa che ta ga pichet dét
43)    La sarà öna fömna
44)    Al m’à fàcc zö la fiancada
45)    I sùna dopo ü segónd
46)    I è mia bu e i tö i machine gròse
47)    Quando gh’è i scöle ta ‘ndé piö
48)    Odie ‘ndà a Milà
49)    Sóta, ‘ndrissa
50)    Incö i dórma töcc

Insulti in bergamasco
51)    Saiòt
52)    Tàmbor
53)    Codeghì
54)    Balabiót
55)    Principessa dal cül de pessa
56)    Lendenù
57)    Löciaègie
58)    Caafiàt
59)    Cicianèbia
60)    Codér

Imprecazioni in bergamasco
61)    Signùr ardì zó
62)    Signùr töim sö
63)    Desmèt de sacramentà
64)    Desmèt de sacramentà
65)    Signùr di poerècc(chèl di sciòr l’è amò..)
66)    Gh’è gna sancc gna madóne
67)    Ó mia pisàt in césa
68)    Ol Signùr al fa fà ma mia strefà
69)    Va a fas benedì
70)    Madóna

Cosa dicono sui soldi
71)    L’è pié come ön öv
72)    T’i dà quando i ocór mia
73)    I è mai asé
74)    L’è ü piöcc
75)    Fà mìa ‘l crösta
76)    ‘Ndo mia a robà
77)    Ghe n’ó gna ü
78)    I vé mia sö sö i piante
79)    Mètei vià
80)    I àl piö negót

Cosa dicono a proposito dell’Atalanta
81)    Cósa l’à facc l’Atalanta?
82)    Córe de piő mé
83)    Fà zőgà i zùegn
84)    I gh’ l’à ső con nóter
85)    I a facc ischéfe
86)    Se ède i màchine dórme
87)    Ma piàs indà a èd i s-cète
88)    Almeno i mèt ső la pèl
89)    I è tőcc drogàcc
90)    I passa de Bèrghem?

Cosa dicono nel fare la spesa
91)      Zó i mà de la frőta
92)      Öle du michècc
93)      Dàmel sènsa gràss
94)      Ta sé bù e bèl, ma ta sé car
95)      Al sàbat gh’è de dientà màcc
19)      La erdüra la sènt de negót
97)      I póm brőcc i è i piő bù
98)      Gh’ét lé di ansarői?
99)      Dò fète de crüd ma fine
100)    1lasse ső, sciura?

Cosa dicono al Bar
101)    Bìe ü bianchì, ol café l’ó zamò biìt
102)    ‘Ndo éla la Gazèta?
103)    Bìe ü misto perchè domà fó i esàm
104)    Ó ensìt?
105)    Lèze dóma la pàgina di mórcc
106)    M’sé fürtünade
107)    Gh’ó dóma ‘l sinquanta
108)    Pàghe de bif a tőcc
109)    Amò ü gir
110)    Bie l’őltem

 

Cosa dicono i Bergamaschi all’estero
111)   Scónd i sőlcc
112)   Mé só de Bèrghem. E mé de Paladina

113)   I è piő ólte chèle del Sère
114)   Dò ure de aereo per vèd quater plòch
115)   Nóter me l’avrèss metìt a pòst
116)   Tőt che Bèrghem?
117)   Quat i gh’avrà metìt a fala ső?
118)   L’è mia a bóla
119)   I è tőcc istèss
120)   Parla ’n bergamasch, issé i capéss mia

Nonne che rimproverano le nipoti
121)   Sét indàcia a mèssa?
122)   Quando te se spùset?
123)   Te ègnet mai a troàm!
124)   Mangen amò ‘mpó dài  
125)   Quàrcet zó  (i và ‘n giro sèmper bióte)
126)   Pòta, ótre ì stödiàt
127)   Diga de lassàt come ‘l t’à troada
128)   Mè portà passiènsa
129)   Fàla mia fò de bambossèla
130)   Fà la braa

 

 

Cosa dicono i Bergamaschi all’Expo
131)    Pórta dré de maià
132)    I à scundìt ól cantér (all’ingresso)
133)    Cos’él chèl laùr lé?
134)    Őn ura de cùa la fó gnàch a mőr
135)    De dét gh’è bèl freschì
136)    Per vèdela tőta ghe őlerès őna setmana
137)    Quando la fenés i bőta vià tőt?
138)    Ché me se cópe
139)    Ól piő bèl l’è ‘l Kazastan
140)    Gh’è de ‘ndà per fórsa

Cosa dicono i Bergamaschi alle Poste  
141)   ‘Ndo i è töcc?
142)   I pöderès dèrv ön óter sportèl
143)   Al gh’à de fà töt lü?
144)   Pöde mia stà ché töta la éta
145)   I völ fà la banca e i è mia bù de fà la pòsta
146)   So ché a mé per la pensiù
147)   ‘Ndo gh’ó de schisà?
148)   Ma lèsel ol nömer?
149)   Dopo dò ure ó sbagliàt cùa
150)   Quàce café i biv?

Cosa dicono le madri in Bergamasco
151)    Tö mia fò ol dé per la nòcc
152)    Smètela de menà ‘l mat
153)    Á mia fò bióta!
154)    Tira mia a la dé di gioedè
155)    Mèt sö ‘l gulfì
156)    A che i ta ria
157)    L’è mèi fa ‘nvidia che pietà
158)    Fam mia dientà bretì/bretìna
159)    Smórsa chèla tiòrbola
160)    Fa mia ‘l bambo

Cosa dicono i Bergamaschi a tavola
161)    Polènta e pica sö
162)    Mé só fat
163)    A’l cassa zó anche i plòch
164)    La bóca l’è mia straca se la sènt mia de aca
165)    Ó maiàt negót
166)    L’è u maiamàl
167)    Pà e sigóla ma a la mé ca
168)    La part piö buna l’è la pèl
169)    Màia co i ma
170)    Gh’ét ol fónd?

Contro lo stress della vita moderna
171)      Làssa bói
172)      Staga dré a l’órt
173)      Faga sö öna grignada
174)      Tróen ön’ otra/ön óter
175)      Fà du pass
176)      Sirca de iga botép
177)      Fà sö öna ciòca
178)      Fà ‘l sunghì
179)      Màndei töcc a fass ciaà
180)      Tìra ‘l fiàt

Glossario Bergamasco per turisti
181)    Pèta
182)    Alúra?
183)    Caoi    
184)    Móchela
185)    U ‘n du col biànc
186     Dèsdet fò
187)    Òcio!
188)    Sciào
189)    Del bù?
190)    Dighèt del bù

Dodici bestie bergamasche, sono anche modi di dire
190)    Lépera
191)    Rangotàm
192)    Fürmighe parpaiùse
193)    Gata fresusa
194)    Lõmagot de segér
195)    Cà bordó
196)    Sõmia dal cül pelàt
197)    Ligurù
198)    Puina ciciada
199)    Cà de tréfola

Frasi d’amore dopo 50 anni di matrimonio
202)    A ‘l ma fa tribulà
203)    A ‘l capéss Tóne per bilóne
204)    L’à fàcc õn õv fò de la caàgna
205)    L’è egnìt zó
206)    A ‘l la fa fò de bambo
207)    Ghe n’à sèmper õna (quando i è mia dò)
208)    A ‘l sa regórda gnà del nàs a la bóca
209)    A ‘l m’è ‘ndàcc zó del liber
210)    L’à fàcc marù
211)    Piö m' diènta ècc piö m' diènta scècc

Frasi dei bergamaschi a Pasqua
211)    I colombine i è ‘n giro de fevrér
212)    Daga l’ulìv a la nóna
213)    L’è ndacia a fa benedì i õv
214)    Ó mia biìt
215)    L’è sèmper quarisma
216)    I a desligàt i campane
217)    Regórdet de bagnàs i õcc
218)    Gh’è dét dóma di cianfer
219)    Lõnedé maie õv e scamõsse
220)    Cassa dét ol có almeno düminica

Glossario per turisti
221)   Pòta
222)   Pèta
223)   Alùra
224)   Capo
225)   Móchela
226)   Ü’n du col biànc
227)   Dèsdet fò
228)   Òcio!
229)   Sciào
230)   Del bù?

Cosa dicono i bergamaschi su The Floating Piers
231)   A ‘ndó gna se i me paga
232   L’è mèi èdela de lontà
233   In America i ghe la lassa mia fa
234   I à dìcc che l’è öna paiassada
235   A mé la m’è piasida
236   Chi del pòst i se lömènta
237)   L’è mia arte
238)   L’è mei ‘ndà a Montisola
239)    Ü laùr bèl, e i gh’à de dì
240)   I à facia per chi di armi

L’umanità dai due lati del banco (mercato)
241   Che dé él marcàt?
242   La gh’à de tocale pròpe töte?
243   Quace laùr a l’fa chèl laùr lé!
244   Töe sèmper ol polastrèl
245  Al’me lassa ‘ndà negót?
246   I è töt peciòcc
247   La ghe piàs, bèla sciura?
248   Chèsto a l’nèta töt
249   Gh’è la metà di banch
250  ’Ndo él ol banch di fèr?

 

Per i tempi ricchi di tuoni e fulmini
251 L’è dré a muntunà sö
252 In sö gh’è nìgher
253 Iè fölmegn de calùr
254 Me se regórde piö se só sigüràt
255 A l’rìa
256 Se l’vé de Bèrghem l’è catìv
257 Ó sentìt trunà
258 La è zó che la sömèa pagada
259 La sömeàa niv
260 De mé negót, a dösento méter la fàa pura

Con i primi freddi invernali
261 Col frècc te se quàrcet zó
262 Gh’è piö ’l frècc de öna ólta
263 L’à fiocàt bas
264 Incö la pìa
265 A l’bat d’i prim frècc
266 Biv che te se scóldet
267 Ghe ölerèss amò la mònega
268 Fà ‘ndà i mà che l’te passa
269 M’è ‘gnit i sgrìsoi
270 Ol Signùr a l’dà i pagn segónd ol frècc 

 


Frasi riprese dal Web e da Bergamo post

Dalmine, Ottobre 2015  -   fac/  rev maggio 2019/ nov 2019/